داود باغستانی: بۆخۆم ئێزیدیم و خێزانەكەشم جووە

9/12/2009

دیمانە: فەرەیدون بێوار

* لە ناو ڕۆشنبیران و كۆمەڵگەی كوردیدا، باغستانی بەوە ناسراوە كە زۆر
بایەخ بە پێوەندی نێوان كورد و ئیسرائیل دەدات، دەكرێ بزانین ئەم
بایەخدانەی بەڕێزتان لە چییەوە سەرچاوەی گرتووە؟

داود باغستانی: چەند خاڵێكی بنەڕەتی هەن كە ئێمە پێویستیمان پێی هەیە یەكەم: ئێمە پێویستیمان بە لۆبیەك هەیە.
دووەم: ئێمە وەكو كورد هەتا ئێستا لەو بارودۆخەدانین كە لۆبیەكی چالاكی
نێونەتەوەییمان هەبێت، لەبەرئەوەی لەهەموو ڕوویەكەوە وڵاتانی دەوروبەرمان
لەئێمە بەهێزترن.
ئێمە پێویستمان بە لۆبیەك نییە، كە بۆ سەردانی بەرپرسێك بۆ وڵاتێك بیست یان
سی ملیۆن دۆلار خەرج بكەن، بۆئەوەی ئەو بەرپرسە لە دەرەوە بگەڕێت و ئێمە
چەپڵە لێبدەین بڵێن فڵان و فڵان كەسی بینی، بەو شێوەیە نەلۆبی دروست دەبێت و
نە میللەتێك ڕزگاری دەبێت، بەڵكو ئێمە پێویستیمان بە لۆبیەكی كارا هەیە كە
كار بكات.بەبڕوای من كوردی جولەكە لە ئیسرائیل ژمارەیەكی زۆر گرنگن، ئێمە
دەتوانین ئەو ژمارەیە بەكاربێنین لەگەڵ هەر حزبێكی دەسەڵاتدار لە ئیسرائیل
وەكو لۆبیەكی كارا بۆئەوەی دۆزی كورد لە بەرنامەی حكومەتی ئیسرائیل دابێت و
هەروەها لە سیاسەتی دەرەوەی ئیسرائیل لەگەڵ جیهان و نێونەتەوەیی باس و
خواستی هەبێت.گرنگی پێوەندییەكە لێرەدایە كە پێویستە ئێمە سوود لەو لۆبیە
وەربگرین و لەگەڵیاندا دانووسان و پێوەندی ڕۆشنبیری و نەتەوەییمان
لەگەڵیاندا هەبێت، پێویستە ئێمە ئەوان بەكاربهێنین بۆئەوەی لە ئیسرائیل
تەبەنی پرسی كورد بكەن.دەبێ ئەوەش بزانین كە ئیسرائیل دەوڵەتێكی زۆر بە
توانایە لە هەردوو بواری پێوەندی و لۆبی لە جیهاندا.

* دەتوانی پێمان بڵێیت كە ژمارەی كورد لە ئیسرائیل چەندەو ئایا بۆ خۆت
پێوەندیت لەگەڵ ڕۆشنبیرانی كورد لە ئیسرائیل هەیەو ئەوان ئامادەگی ئەو
پێوەندییەیان هەیە؟

داود باغستانی: ژمارەی كوردەكانی ئیسرائیل لە نێوان (65) تا (170) هەزار
كەس دەبن، ڕۆشنبیرانی ئەوێ ئامادەگیان هەیەو ئەوەش دەخوازن، ئێمە نابێ ئەو
مەسەلەیە بخەینە قالبێكی سیاسیەوە، بەڵكو وەكو قالبێكی ئەخلاقی و
نەتەوەییش، ئەو كوردانەی ئەوێ خەڵكی ئەم وڵاتەن و پێویستیمان بە ئەوان
هەیە، مەسەلەكە ئیلتیزامێكی ئەخلاقیە كە پێوەندی و دانوسمان هەبێت، هەروەكو
چۆن كوردی كاكەیی و یەزیدی و مەسیحی و شیعەمان هەیەن، ئێمە هیچ كاتێك
لەسەر بنەمای ئایین و مەزهەب ڕەفتارمان لەگەڵ یەك نەكردووە، بەڵكو ئەوانیش
بەشێكن لە نەتەوەی كورد، كوردی جولەكە دووجار غەدریان لێكراوە، یەكەم وەك
نەتەوە كە كوردن، دووەم وەكو ئایین كە جوون.هەموو وڵاتانی عەرەب و توركیا و
ئێران پێوەندیان لەگەڵ ئیسرائیلدا هەیە، بۆچی ئێمە دەبێ لە حەساسیەتی
ئەوان بترسین و پێوەندیمان نەبێت، پێویستە ئێمە تەجاوزی ئەو سیاسیەتە
بكەین، ئەگەر ئێمە نەتوانین میللەتێك ڕزگار بكەین و سیاسەت بكەین لەسەر
بنەمای بەرژەوەندی و حەساسیەتی دوژمنان ئەگەر وابێ ئەوە دەبێ هیچ نەكەین.

* تۆ تاچەند ئەوە بە مەنتیق دەبینی كە كورد لەژێر هەژموونی رای نیشتیمانی عەرەبی نابێ پێوەندی لەگەڵ ئیسرائیل هەبێت؟

داود باغستانی: ئەوە هیچ مەنتیق نییە، چونكە زۆربەی وڵاتانی عەرەب
پێوەندیان لەگەڵ ئیسرائیل هەیە، ئێمە نابێ دواین كەس بین، ئێمە سیاسەت
ناكەین لەسەر بنەمای بەرژەوەندی عەرەب بەڵكو دەبێ سیاسەت بكەین لەسەر
بنەمای بەرژەوەندی كورد.

* تۆ پێت وایە كە بەرژەوەندییەك لە پێوەندی كوردو ئیسرائیلدا هەیە؟

داود باغستانی: بەڵێ، سەد لە سەدە، ئێمە نامانەوێ هێزێك لەناو ئیسرائیلدا
دروست بكەین، بەڵكو ئێمە ئێستا هێزێكمان هەیە لەناو ئیسرائیل كە دەتوانین
لە نێونەتەوەییدا بەكاری بێنین.شتەكە ئەوەندە ئاڵۆز نییە كە بیری
لێدەكەنەوە، ئێمە نامانەوێ كە پێگەی سەربازی و هەواڵنێری ئیسرائیل لە
كوردستاندا هەبێت، بەڵكو دەمانەوێ پێوەندیمان لەگەڵ كوردە جووەكاندا هەبێت
لە ئیسرائیل نەك لەگەڵ خودی دەوڵەتی ئیسرائیل.

* تۆ پێت وایە كە ئەگەر پێوەندییەك هەبێت لەنێوان كوردو ئیسرائیل، ئەوا
كاریگەری دەبێت بۆ سەر دۆزی كورد لەڕووی كۆنفیدراڵی و سەربەخۆییەوە؟

داود باغستانی: بەبڕوای من لەسەر هەموو پارچەكانی كوردستان كاریگەرییەكی زۆر گەورەو ئیجابی دەبێت.

* پێوەندی لەگەڵ ئیسرائیل هەنگاوی ترمان نزیك دەكاتەوە لە پێوەندی لەگەڵ ئەمریكادا؟

داود باغستانی: ئەو پێوەندییە پلانێكی ترە بۆئەوەی ئەمریكا لەسەر ئەو بنەمایە ڕەفتارت لەگەڵ بكات.

* كەواتە حەساسیەتی عەرەب سەبارەت بە پێوەندی كوردو ئیسرائیل مەسەلە ئایین نییە بەڵكو گەمەیەكی سیاسیە؟

داود باغستانی: بە دڵنیاییەوە بەپلەی یەكەم سیاسیە، ئەوان ئایین دەكەنە
هۆكار، بەڵام هەموو قسەكانیان بێ بەڵگەیە، هەشت ساڵ شەڕ لەنێوان عێراق و
ئێراندا هەبوو، ئیسرائیل بە چەك و تەقەمەنی هاوكاری هەردوو وڵاتی دەكرد،
مەغریب ساڵی (1954) پێوەندی لەگەڵ ئیسرائیل هەبوو، مەلیك حوسێن كە لە ساڵی
(1970) شەڕی لە گەڵ فەلەستینیەكان دەكرد داوای هاوكاری لە ئیسرائیل كرد،
هەروەها حافز ئەسەد هاوكاری لەگەڵ ئیسرائیل دەكرد، ئێمە نابێ ئەو ترسەمان
هەبێت كە پێوەندیمان لەگەڵ ئیسرائیلدا هەبێت.

* ئایا ئەو زەمینە سازییە هەیە لەناو كۆمەڵگەی كوردیدا كە پێوەندی لەگەڵ ئیسرائیلدا هەبێت؟

داود باغستانی: بێگومان، زۆر بەهێزە.

* ئایا لەگەڵ سەركردایەتی كورد سەبارەت بەم بابەتە وتووێژت كردووە؟

داود باغستانی: نەخێر، وەها بابەتێكم بە رەسمی لەگەڵیاندا باس نەكردووە،
پێویستیش ناكات باسی بكەم، چونكە ئەوە دیدو تێڕوانینی منە بۆ ئەم بابەتە،
بەڵام لەگەڵ كوردانی پارچەكانی تری كوردستان سەبارەت بەم بابەتە وتووێژم
كردووە.

* گۆڤاری (ئیسرائیل – كورد) تاچەند بەشێكە لەو پڕۆژەیەی كە تۆهەتە و دەتەوێ لەڕێگای ئەم گۆڤارەوە زەمینەسازی بۆ بكەیت؟

داود باغستانی: ئەوانەی كە لە ئەوروپاو لە جیهاندا پێوەندیان هەیە دەزانن
كە گۆڤارەكە چەند كاریگەرییەكی ئیجابی هەبووە، نەك هەر تەنیا بۆ مەسەلەی
ئیسرائیل و كورد، بەڵكو بۆ لایەنی شارستانێتی كورد، ئێمە فێربووینە ئێران و
سوریاو توركیا بڵێ كێ باشە، ئێمەش دەڵێین ئەوە باشە، بڵێین كێ خراپە،
ئێمەش دەڵێن خراپە.ئەوە جاری یەكەمە گۆڤارێكی سادە دەردەچێت وبیرو
تێڕوانینێكی تێدا دەنوسرێت كە بۆنی عەرەب و تورك و فارسی لێ نایەت.

* گومانێكی وەها هەیە كە ئیسرائیل هاوكاری ماددیت دەكات لە پارەداركردنی گۆڤارەكە، ئایا سەرچاوەی دارایی گۆڤارەكەت كوێیە؟

داود باغستانی: شتی وانییەو ناشبێت، من داوا دەكەم بۆمان بسەلمێنن ئەگەر یەك دۆلار چ لە حكومەتی هەرێم یان لە ئیسرائیل وەردەگرین،.

* دەنگۆی ئەوە هەیە كە بەنیازی دامەزراندنی كەناڵێكی ئاسمانی، سەبارەت بەهەمان پڕۆژە پێوەندی ئیسرائیل و كورد؟

داود باغستانی: بەڵێ پڕۆژەیەكی وا هەیە، هیوادارین كە تا سەری ساڵ
دایبمەزرێنین، كەناڵێك دەبێت لەسەر بواری مێژوویی و سیاسی و بارودۆخە
جولەكەكان بە گشتی لە هەموو پارچەكانی كوردستاندا.

* ئایا پارتە ئیسلامییە سیاسیەكانی كوردستان هیچ كێشەو ڕێگریان بۆ دروست نەكردویت؟

داود باغستانی: تێبینی و ڕەخنەی پارتە ئیسلامییە سیاسیەكانی كوردستان بەلای
منەوە بایەخیان نییە، هەرچەند لە هەڵەبجە و......گۆڤارەكەیان كڕیبوو
سوتاندبوویان یان دڕاندبوویان، ئەم كارانەیان كردووە، بەڵام هیچ
كاریگەرییەكیان لەسەر ئێمە نابێت و ناتوانن ببنە ڕێگر.

* ناوی كەناڵەكەتان چی دەبێت و كێ پارەكەی دابین دەكات؟

- ناوی كەناڵەكە (IKTV) داود باغستانی:دەبێت كە دەكاتە كورتكراوەی
(ئیسرائیل-كورد) بۆ مەسەلەی پارەكەش هێشتا لەگەڵ هیچ لایەنێك قسەمان
نەكردووە و جارێ باسی كەلوپەل و ستاف نەكراوە، بەڵكو هێشتا هەر بیرۆكەیەو
لە وتووێژداین.

* ئایا بۆ خۆت لەسەرچی ئاینێكی، چونكە گومان ده‌کرێت که‌ جوو بیت؟

داود باغستانی: بۆخۆم ئێزیدیم و خێزانەكەشم جووە.

رۆژنامەی پرس